10:
Evy Poetiray

Evy groeide op in een protestants meisjesweeshuis in Soerabaya. Vlak voor WOII komt ze naar Nederland om te studeren. Ze wordt lid van Perhimpoenan Indonesia (PI), een Indonesische studentenvereniging. Na de Duitse inval wordt de PI verboden. Evy Poetiray staat bekend als een fervent strijdster tegen het fascisme. Met de PI zet ze een netwerk op van studentenverzetsgroepen met als uitgangspunt: ‘Eerst Nederland bevrijden, dan Indonesië’.

• Door het verzet leert ze ook veel Nederlanders kennen die later bekend zouden worden. Een daarvan is Henk van Randwijk die in Vrij Nederland zal pleiten voor een onafhankelijk Indonesië.
• De PI vervoert in 1942/1943 Joodse kinderen uit Amsterdam naar onderduikadressen op de Veluwe. De PI vervalst documenten, valt distributiebureaus aan en heeft een eigen knokploeg, ‘Soerapati’, genoemd naar de Balinese ex-slaaf die in 1700 op Java een opstand leidt tegen de Nederlandse koloniale bezetter.
• Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog zijn ruim 100 Indonesiërs slachtoffer geworden van de Nazi’s.
• Na de bevrijding in 1945 vindt de heroprichting van PI plaats met Poetiray als landelijk secretaris. Poetiray is een fervent pleitbezorger voor de Indonesische onafhankelijkheid.
• Op 17 augustus 1945 wordt door Soekarno en Hatta de Onafhankelijkheid van Indonesië uitgeroepen.
• In februari 1946 organiseren de CPN en de sociaaldemocraten een massabetoging in de Amsterdamse Markthallen. Poetiray spreekt hier namens de Indonesische Studenten­vereniging een volle zaal van 20.000 man toe.
• Poetiray wordt bekend door de slogan ‘Erken de Republiek!’
• Maar de sociaaldemocraten veranderen hun standpunt. Met hun steun besluit Nederland om militaire troepen­transporten te sturen om de kolonie te heroveren.
• Deze zogenaamde ‘Politionele Acties’ staan in Indonesië bekend als ‘Agressi Militer Belanda’.
• Kort na de proclamatie van de onafhankelijke staat Indonesië wordt in Nederland de herinnering aan de Indonesische studenten die zich hebben ingezet tegen de Nazi’s verwijderd uit het openbare geheugen.¹
• Evy Poetiray en andere verzetshelden worden in 2013 door Centrum Beeldende Kunstin Stadsdeel Zuidoost beschreven in het lespakket ‘In het krijt staan’. Dit gaat over de verzetsstrijders uit Indonesië, Suriname en de Antillen die zich hebben ingezet voor de vrijheid van Nederland.
• In 2010 wordt Evy Poetiray geïnterviewd door journalist Herman Keppy voor het oral history project in het kader van ‘Indonesisch en Indisch verzet in Nederland’.
• De schilder Herman Morssink maakte een schilderij van haar in de serie ‘Echte Helden’.