11:
Sumarsih Subiyati

Enkele maanden na de Proklamatie op 17 augustus 1945 trekt de geallieerde vloot, met de Nederlanders, Indonesië binnen. In de sfeer van chaos en onzekerheid komen mensen bij elkaar. Ook ontstaan er verschillende vrouwengroepen.

‘Dames en heren, waarom wordt er zo lang over kleine dingen gepraat, bedenk dat dit een tijd van strijd is, een tijd van revolutie! Als iets niet mondeling kan worden besproken en opgelost, lossen we het op met wapens!’ zegt Sumarsih Subiyati, aldus vastgelegd in een verslag door Djamani Suparta die de toespraak zo inspirerend vindt dat zij zich na het congres aansluit bij de Yogyakarta-tak van Laswi. 

Sumarsih, een vrouw met lange laarzen, een groen uniform, met een geweer aan de rechterkant valt op bij de andere vrouwen op het congres van de vrouwenorganisatie Perwari op 17 december 1945, die gekleed zijn in sarong en kabaya. 

Eerder weet Sumarsih Subiyati, vrouw van Arudji Kartawinata, bevelhebber van de West Java Divisie, de TKR, Tentara Keamanan Rakyat, het Volksbeveiligingsleger, te overtuigen om Ban­dung-vrouwen toe te staan mee te helpen in de oorlog.

De Laswi-troepen worden officieel opgericht om de TKR divisie in de achterste linie bij te staan in de strijd om Bandung te verdedigen maar worden af en toe ook in de frontlinie betrokken. De Laswi-vrouwen krijgen veel training in discipline, schieten en gevechts-en verdedigings­tactieken. Ze staan bekend om hun discipline en solidariteit met medestrijders. Sumarsih verzet zich tegen relaties in militaire kampen, vandaar dat het streng verboden is voor mannen het Laswi-gebouw te betreden. Geen liefdesaffaires zodat Laswi-meisjes zichzelf niet in verlegenheid brengen. 

Laswi’s echte strijd begint als de Britse troepen en Gurkha’s op 12 oktober 1945 op het station van Bandung aankomen. Laswi-soldaat Soesilowati schiet een Gurkha-soldaat dood om het West-Javaanse leger te verdedigen waarna het hoofd van de Gurkha-soldaat naar Oost-Java wordt gestuurd.

Laswi vergezelt het leger vaak tijdens de revolutionaire oorlog waarbij ze tijdelijk een militaire rang krijgen. Naast Laswi kent Indonesië tijdens de revolutionaire oorlog meerdere vrouwenlegers.