Evy Poetiray komt voor een studie farmacie naar Amsterdam net voorde Tweede Wereldoorlog oorlog uitbreekt. Net als alle Indonesische studenten in Nederland keert zij zich tegen het fascisme en de Duitse bezetter. In het verzet is zij onder meer werkzaam als koerierster van De Waarheid, Vrij Nederland en Het Parool. Ze is actief lid van Perhimpunan Indonesia (PI), de Indonesische antikoloniale studentenvereniging in Nederland die vanaf het begin van de oorlog in verzet komt tegen de Duitse bezetting. Naast koerierster verbergt ze op haar eigen etage regelmatig onderduikers. Samen met Marangin Siantoeri, haar latere man, organiseert ze in 1943 bijeenkomsten voor studentenverzetsgroepen en ondergedoken Indonesiërs.
Na de bevrijding wordt Poetiray landelijk secretaris van de PI. Via de Communistische Partij Nederland (CPN) is de PI betrokken in het verzet tegen het Nederlandse plan om de Indonesische Onafhankelijkheid van 1945 met militair geweld terug te draaien. Poetiray is een fervent pleitbezorger voor een onafhankelijk Indonesië, bekend door de slogan: ‘Erken de Republiek!’
Citaat: ‘Volk van Nederland, zijt Gij bereid het zelfbeschikkingsrecht van het volk van Indonesië voor honderd procent te erkennen?’ Dat vroeg Evy Poetiray, als bestuurslid van Perhimpunan Indonesia, op 2 februari 1946 in de Markthallen in Amsterdam. Het antwoord uit de zaal luidde volmondig: ‘ja’. Het zou helaas anders zijn. Haar communistische verzetsvrienden blijven haar steunen, maar de socialistische kameraden die zeven dagen na haar speech de PvdA oprichtten, laten haar en haar landgenoten vallen als een baksteen wanneer zij zich achter het besluit scharen troepentransporten naar Indonesië steunen.
In de loop van 1946 keren Evy Poetiray, haar verloofde en nog enige honderden PI-leden met het vrachtschip ‘Welgelegen’ terug naar hun vaderland waar haar man, kort na de geboorte van hun eerste kind, tijdens de politionele actie ’s nachts van zijn bed werd gelicht.
In 2008 en 2010 interviewt historicus Herman Keppy Evy Poetiray. Het interview, over Indonesisch en Indisch verzet in Nederland, is te beluisteren op getuigenverhalen.nl. Voor het lespakket ‘Echte Helden’ schilderde Herman Morssink haar portret.
De herinnering aan de Indonesische studenten die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog bij het verzet aansloten verdwijnt uit het openbare geheugen, kort na de Proclamatie van de Republik Indonesia op 17 augustus 1945. Pas in 1990 krijgt Amsterdam Osdorp een Irawan Soejonostraat.
In Amsterdam-Zuidoost maakt het lespakket ‘In het krijt staan’ duidelijk dat naast Hollandse verzetshelden ook mensen uit Indonesië, Suriname en de Antillen hun leven hebben gegeven voor de vrijheid van Nederland. Het lespakket heeft als doel de huidige veelkleurige generatie te betrekken bij de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.
Evy Poetiray
1918-2016
