Maria Ulfah Santoso wordt in 1911 geboren in Serang, Java. Ze is bekend als Indonesische onafhankelijkheidsstrijder en feminist. In 1933 studeert ze af aan de Universiteit van Leiden. In Indonesië is ze de eerste vrouwelijke meester in de rechten. Naast haar strijd voor onafhankelijkheid vecht ze haar hele leven voor gelijke rechten. Na de Proklamasi wordt ze secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs en Cultuur en op 12 maart 1946 is ze de eerste vrouwelijke en met haar 34 jaar, jongste minister sociale zaken in het kabinet SjahrirII.
Tijdens haar studie in Leiden ontmoet ze in 1930 Agus Salim, Mohammad Hatta en Sutan Sjahrir. Het is Sjahrir die haar meeneemt naar lezingen en politieke bijeenkomsten. Na het afronden van haar studie in 1933 gaat ze terug naar haar ouderlijk huis. In 1934 verhuist ze naar Jakarta om les te geven aan de Muhammadiyah Universiteit. In die tijd woont ze samen met Siti, haar kamergenoot uit Leiden.
Het huis van Maria en Siti ligt in de buurt van het schoolgebouw op Jalan Kramat Raya, een plek die vaak gebruikt wordt als ontmoetingsplek voor de jeugdbeweging. De meest prominente persoon daar is Amir Sjarifuddin.
In 1938 trouwt Maria met Santoso Wirodihardjo, die net als zij rechten heeft gestudeerd in Leiden. Ze wordt weduwe als Nederlandse soldaten haar man doodschieten tijdens de Tweede Militaire Agressie, de 2e Politionele Actie. Het nieuws van Santoso’s dood komt onder de aandacht van George Kahin, een Amerikaanse academicus die onderzoek doet naar de Indonesische revolutie en de Nederlanders attendeert op de gebeurtenis.
De Nederlanders sturen vervolgens Louis Graf, een Indoloog van de Universiteit Leiden en een kennis van Maria uit de tijd dat ze beiden student waren. Graf krijgt de opdracht van de Nederlandse overheid om Maria compensatie te bieden. Maar Maria weigert het aanbod. Haar weigering vertegenwoordigt ook haar woede jegens de Nederlanders, waardoor steeds meer Indonesische vrouwen weduwen worden.
Citaat uit haar memoires (p.102): ‘O Louis, dat is een heel goed aanbod. Maar ik heb nog steeds twee handen om mee te werken en mijn hersenen en opleiding zijn behoorlijk. Ik kan nog steeds voor mezelf zorgen. Ik ben bereid zo’n aanbod aan te nemen, als de Nederlanders dit willen geven aan alle Indonesische vrouwen die hetzelfde lot ondergaan als ik. Maar als dit aanbod alleen aan mij persoonlijk is gericht, maak je dan geen zorgen’.
Maria Ulfah Santoso
1911-1988
